ข้าพเจ้าได้เคยออกความเห็นมาหลายครั้งแล้ว ว่าการแต่งหนังสือและการอ่านเป็นของสำคัญยิ่งสำหรับชาติ ดังนั้นไม่อยากจะนำมากล่าวซ้ำซากอีกในขณะนี้ แต่หนังสือที่เป็นตำรา หนังสืออ่านเล่น จะเป็นกาพย์กลอน หรือร้อยแก้วก็ดี ก็เป็นประโยชน์และสำคัญยิ่งเหมือนกัน
หนังสืออ่านเล่นที่ดีนอกจากจะเป็นเรื่องที่สนุกหรือจับใจ และให้ความเพลิดเพลินแก่ผู้อ่านแล้ว ยังจะเป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์ในอนาคตด้วย นักประวัติศาสตร์จะใช้แต่เอกสารทางราชการ และจดหมายเหตุรายวันเท่านั้น เพื่อจะได้เข้าใจให้ซึมซับทราบถึงสมัยเราหาได้ไม่ หนังสืออ่านเล่นที่ดีและใกล้กับความจริง ย่อมจะเป็นโครงให้นักประวัติศาสตร์ในอนาคตจะเก็งได้ว่าสมัยเราอยู่กันได้อย่างไร คิดอย่างไร มีการเล่นสนุกสนานอย่างไร เช่น ถ้าเราอ่าน ขุนช้างขุนแผน ของ สุนทรภู่ เราก็ได้ความรู้ ว่าคนไทยในสมัยของท่านเขาอยู่กันอย่างใด มีขนบธรรมเนียมอย่างใด มีการละเล่นอย่างใด คนไทยในอนาคตจะทราบถึงชีวิตของเราบัดนี้อย่างละเอียดได้ก็โดยอ่านหนังสืออ่านเล่นที่ดีๆ และใกล้ความจริงที่นักประพันธ์สมัยเราจะได้คิดตบแต่งขึ้นในบัดนี้
ด้วยเหตุนี้ข้าพเจ้าจึงมีความยินดีอย่างยิ่งที่ได้อ่านหนังสืออ่านเล่นสมัยใหม่เรื่องหนึ่ง คือเรื่อง หญิงคนชั่ว ของ ก.สุรางคนางค์ การที่ผู้แต่งใช้ชื่อหนังสือดังนี้ ข้าพเจ้าก็ออกจะสงสัยว่าเป็นความคิดที่ถูก จริงอยู่ อาจจะทำให้หลายคนรีบซื้อหนังสืออ่าน เพราะหวังว่าเป็นเรื่องชนิดที่เรียกว่า โป๊ ถ้าดังนั้นแล้วก็จะสียใจ เพราะจะหาตอนที่นับว่าหยาบและสกปรกนั้นไม่มีเลย แต่บางคนเพราะเกรงว่าจะเป็นเรื่อง โป๊ เลยไม่ซื้ออ่าน ซึ่งจะเป็นที่น่าเสียดายยิ่ง เพราะจะไร้โอกาสอ่านเรื่องที่ดีจับใจถูกใจผู้อ่านเสียด้วย
เค้าเรื่องนั้นถ้าจะนับทางเกณฑ์กำหนดสากลแล้ว จะว่าเป็นเรื่องที่ใหม่และแปลกไม่ได้ เรื่องของสตรีสาวบริสุทธิ์ชาวบ้านนอกซึ่งหลงรักกับหนุ่มชาวกรุงถึงกับละทิ้งบิดา มารดา และติดตามชายหนุ่มนั้นไปในกรุง แต่กลับถูกละทิ้ง จนต้องกลายเป็นหญิงคนชั่วโดยฝืนใจ และในที่สุดก็ได้พบคนดีที่ตนรักอย่างดูดดื่มและที่หลงรักด้วย แต่เป็นเพราะเป็นหญิงคนชั่ว จะแต่งงานกันไม่ได้ กลับถูกพรากจากคู่รัก และบังเอิญมีลูกด้วยกับคู่รักนั้น และต้องระกำลำบากเลี้ยงลูก เค้าเรื่องนี้เป็นของเก่า ได้มีนักประพันธ์เคยใช้มาแล้ว ไม่ว่ายุคใดชาติใด แต่เป็นเค้าเรื่องซึ่งจะเก่าเกินไปไม่ได้ ย่อมจะทำให้ใกล้กับความจริงและจับใจได้อีกเสมอ ดังนั้นการที่ผู้แต่งใช้เค้าเรื่องนี้เป็นข้อที่ควรจะได้รับความชมเชย แต่การใช้เค้าเรื่องอย่างเก่าและธรรมดา เช่น เรื่องนี้ หรือเรื่องความรักของมารดาต่อบุตร ฯลฯ การเล่าและผูกเรื่องต้องดียิ่ง มิฉะนั้นจะใช้ไม่ได้ ในข้อนี้ข้าพเจ้ามีความยินดีที่จะแจ้งได้ว่า ข้าพเจ้าเห็นว่า ก.สุรางคนางค์ ได้ทำผลสำเร็จอย่างดียิ่ง
เรื่อง หญิงคนชั่ว สมจะเป็นจริงได้ ตัวละครทุกตัวดูเป็นคนจริงๆมีเลือด มีเนื้อ มิใช่แต่เป็น เงา ทั้งตอนเล็กๆน้อยๆ เช่น การเล่าถึงสภาพการในบ้านนอกถึงการทำบุญที่วัดในบ้านนอก การละเล่นต่างๆ สภาพการอยู่กินของหญิงคนชั่ว ชีวิตในสถานการณ์ที่ซึ่งเรียกกันว่า ซ่อง ก็ดูน่าจะเป็นจริงได้ทั้งสิ้น ทั่งยังแสดงนิสัยอันดีงามของนางเอกที่ถูกเป็นคนชั่วโดยฝืนนิสัย และแสดงนิสัยของเพื่อนที่ดีสุจริต และความรักลูก ความกตัญญูอย่างน่าอ่าน ทั้งมีตอนที่ทำให้ผู่อ่านใจเต้น และตอนขบขันทั้งอาจจะเป็นบทเรียนและเป็นตัวอย่างให้แก่หญิงสาวให้ระวังตัว มิฉะนั้นจะตกอยู่ในสภาพอันน่าทุเรศเหมือนนางเอก หนังสือนี้จึงเป็นเรื่องที่จะอ่านให้สนุกเพลิดเพลินก็ได้ จะอ่านให้เป็นประโยชน์ก้ได้ ทั้งไม่มีเรื่องหยาบลามก หญิงสาวอ่านจะได้แต่ความรู้ไม่มีอันตราย
สรุปรวมว่ามีข้อทุกๆข้อที่จะทำให้หนังสือนี้เป็นหนังสืออ่านเล่นที่ดี และเป็นประโยชน์ หวังว่ามีผู้ซื้ออ่านแพร่หลาย เพื่อที่จะเป็นการชักนำอุดหนุนให้ ก.สุรางคนางค์ จะแสดงความสามารถของตนอีก โดยนิพนธ์เรื่องอ่านอื่นๆมาชุมนุมในหมู่อักษรศาสตร์ของไทยเรา ซึ่งต้องการคนแต่งอยู่อีกเสมอ
จุลจักรพงษ์ เรือ ราชปูตนะ ทะเลแดง วันที่ 21 ตุลาคม 2480
